മഹാരാഷ്ട്രയിലെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ 7

ശ്രീ ഘൃഷ്നേശ്വർ ജ്യോതിർലിംഗക്ഷേത്രം
........................................................................
പന്ത്രണ്ടാമത്തേതെന്നു കരുതുന്ന ജ്യോതിർലിംഗക്ഷേത്രമാണ് എല്ലോറയ്ക്കടുത്ത്  വെരൂളിലുള്ള  ശ്രീ ഘൃഷ്നേശ്വർ ജ്യോതിർലിംഗക്ഷേത്രം. ഈ ക്ഷേത്രദർശനത്തോടെ മാത്രമേ ജ്യോതിർലിംഗതീർത്ഥാടനം പൂർണ്ണമാകൂ എന്നാണ് വിശ്വാസം.  (യെലഗംഗാനദീതീരത്തു നാഗാ ആദിവാസികൾ വസിച്ചിരുന്ന യെലാപ്പൂർ ആണ് പിന്നീട് വെരുൽ ആയി രൂപാന്തരപ്പെട്ടത് .)

ഈ  ക്ഷേത്രോല്പത്തിയെക്കുറിച്ച് വിവിധങ്ങളായ ഐതിഹ്യ കഥകൾ പ്രചാരത്തിലുണ്ട്. അതിൽ ഏറ്റവും പ്രാധാന്യത്തോടെ പറഞ്ഞു കേൾക്കുന്നത്  കുസുമം എന്ന് പേരായ ഒരു ശിവഭക്തയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടതാണ് . അതീവ ഭക്തിയോടെ എല്ലാ ദിവസവും  ശിവാരാധന നടത്തിവന്നിരുന്നൊരു സാധ്വിയായിരുന്നു കുസുമ. പൂജയുടെ ഭാഗമായി  അവിടെയുള്ള തീർത്ഥക്കുളത്തിൽ ശിവലിം൨ഗം നിമജ്ജനം  ചെയ്തെടുക്കുകയും  പതിവുണ്ടായിരുന്നു. കുസുമയുടെ ശിവഭക്തി വളരെ പ്രസിദ്ധമായിരുന്നു. അതിനാൽ തന്നെ അവർ എല്ലാവരാലും ആദരിക്കപ്പെടും ചെയ്തിരുന്നു. അതിൽ അതീവ അസൂയാലു ആയിരുന്നു കുസുമയുടെ സപത്നി. അവർ അസൂയയും കോപവും മൂത്ത് ഒരു ഡവസം കുസുമയുടെ പ്രിയപുത്രനെ വധിക്കുകയുണ്ടായി. മകനെ നഷ്‌ടമായ കുസുമ അതീവ ദുഃഖിതയായ് ഭവിച്ചു. എങ്കിലും തന്റെ  ശിവാരാധനയ്ക്കു മുടക്കമൊന്നും വരുത്തിയില്ല. പതിവുപോലെ ശിവലിംഗം തീർത്ഥക്കുളത്തിൽ നിമജ്ജനം ചെയ്ത്തുയർന്നപ്പോൾ തന്റെ പുത്രൻ ജീവൻ വീണ്ടെടുക്കുകയുണ്ടായി അത്രേ . ആ സമയത്ത് മഹേശ്വരൻ ജ്യോതിർലിംഗമായി അവിടെ പ്രത്യക്ഷനാവുകയും ഈ ക്ഷേത്രം അവിടെ ഉയരുകയും ചെയ്തു എന്നാണു വിശ്വാസം . ശിവപാർവ്വതിമാരുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചില കഥകളും പ്രചാരത്തിലുണ്ട്

എല്ലോറ - അജന്ത  ഗുഹകളുടെ വളരെ അടുത്താണ് ഘൃഷ്നേശ്വർ ജ്യോതിർലിംഗക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത് . ശിവഭക്തനായിരുന്നു, വേരുളിലെ ഗ്രാമപ്രധാനി ഭോസ്‌ലെ ഒരിക്കൽ ഒരു ചിതൽപുറ്റിൽ നിന്ന് നിധികുംഭം കണ്ടെടുക്കുകയുണ്ടായി.  ഘൃഷ്നേശ്വരഭഗവാന്റെ അനുഗ്രഹം ഒണ്ടു ലഭിച്ചതെന്ന് വിശ്വസിച്ച ഈ നിധി ഉപയോഗിച്ച് ക്ഷേത്ത്രം പുതുക്കി പണിയുകയും അവിടെ ഒരു പൊയ്ക  നിർമ്മിക്കുകയും ചെയ്തു . പിന്നീട്  ഗൗതമിബായിയും അഹല്യബായ് ഹോൾക്കറും പതിനേഴാം നൂറ്റാണ്ടില്‍  ക്ഷേത്രപുനരുദ്ധാരണം നടത്തുകയുണ്ടായി . അതാണ് ഇന്ന് കാണുന്ന അതിമനോഹരമായ ക്ഷേത്രസമുച്ചയം. ക്ഷേത്രത്തിലേക്കുള്ള നടവഴിയിൽ ദശാവതാരങ്ങൾ ചുവന്ന കല്ലുകല്ലുകളിൽ കൊത്തിവെച്ചിരിക്കുന്നു. 24  തൂണുകളുള്ള സഭാമന്ദിരവും മനോഹരമായ ചിത്രപ്പണികളാൽ അലംകൃതമാണ് . 17  അടി അളവുകളുള്ള ഗര്ഭഗൃഹത്തിൽ ലിംഗമൂർത്തി പൂർവ്വദിക്കിലേയ്ക്ക് ദര്ശനമായിട്ടാണ് നിലകൊള്ളുന്നത് . അതിരമണീയമായൊരു നന്ദികേശ്വരബിംബവും സഭാമന്ദിരത്തിൽ ഉണ്ട് .

മുംബയിൽ നിന്ന്  മുന്നൂറിലേറെ കിലോമീറ്റർ ദൂരെയാണ് ഘൃഷ്നേശ്വർ. ആറുമണിക്കൂറിലധികം യാത്രയുമുണ് .  ഔറംഗബാദ് ആണ് ഏറ്റവും അടുത്ത വിമാനത്തവാളവും റെയിൽവേ സ്റ്റേഷനും , പിന്നീട് ഏകദേശം 30  കി മി റോഡ് യാത്രകൊണ്ട് ക്ഷേത്രത്തിലെത്തിച്ചേരാം . ഘൃഷ്നേശ്വറിലെത്തുന്നവർക്ക്, സമീപത്തുള്ള എല്ലോറ ഗുഹാക്ഷേത്രങ്ങൾ, അജന്ത  ഗുഹകൾ, ഔരംഗസേബിന്റെ ശവകുടീരം , ബീബി ക മകബാര,  മിനി താജ്, പാൻചക്കി, എന്നിവയൊക്കെ കൂടി സന്ദർശിച്ച് മടങ്ങാനാവും .